Ժ. Բոդրիարի “Խաղեր” բնօրինակը տե’ս հղումով
Ֆրանսերենից թարգմանեց՝ Հռիփսիմե Դայան
Կցանկանայի սկսել Պալերմո քաղաքի օրինակից, ավելի ճիշտ` այնտեղ մեքենաների օգտագործման հակաօրինակից: Պալերմո քաղաքում ճանապարհային խցանումը զգայախաբության պես մի բան է: Այն ամբողջապես մահացու է, մահաբեր և սպանիչ: Գործնականում որևէ մեքենա անվտանգության կանոններին չի հետևում: Մեկը մյուսի վրայից անցնելով՝ մեքենաները սլանում են, միմյանցից զավթելով առաջնայնությունը: Դա մի դիմակահանդես է, փառատոն, տոնի պես մի բան: Եվ այս ամենը տեղի է ունենում անգամ պահպանելով խաղի կանոնները, որոնցից վարորդները օգտվում են շատ մեծ ճարպկությամբ: Ինքնաշարժի գործում նրանք մեծ վարպետ են: Ոչ մի այլ տեղ չեն լինում ավելի շատ ճանապարհատրանսպորտային պատահարներ քան Պալերմոյում: Այս ամենի ականատեսը լինելով կբացականչեք. «Սա մարդասպանությո՜ւն է»: Ամենևին. սա խաղացվում է, հակառակ և ի նպաստ անվտագության բոլոր կանոնների. ոմանց առաջնայնության կանոնների ուսումնասիրման տեսանկյունից, դրանք միևնույնն է արհամարհվում են և ծաղրի առարկա դառնում:
Այս պարագայում դա կոլեկտիվ գործողություն է, և այստեղ խոսքը գնում է մեքենայի օգտագործման մասին որպես խաղի՝ մահվան հետ. դա իսկապես որ մահվան խաղ է: Վարորդները խաղում են այդ խաղն այնպես, ինչպես ասպետները միջնադարում: Դա ասպետության խաղ է. անշուշտ, նրանք մեկ ուրիշի մահը չեն որոնում, և ոչ էլ իրենց սեփականը, սակայն նրանք միշտ խաղի մեջ են: Այստեղ կարելի է օրինակ բերել, և դա գրեթե մետաֆորա է, մի վերնագրում մեդիումի, տեխնիկայի հնարավոր օգտագործումը` լիովին տարբեր անվտանգության եզրույթից բխող ու այստեղ առաջ քաշված հարցերից: Այս պարագայում, դա խելացնորության, ինքնասիրահարվածության, մահվան ազդակ չէ, ոչ. գոյություն ունի խաղի կանոն՝ դա հակականոնն է: Այն բացարձակապես կործանարար չէ, այլ ստեղծում է մի կոլեկտիվ գործողություն ու միմյանց ճանաչելու ձև: Դա գործի է դրվում, և ի վերջո հետևանքները բնավ էլ ավելի դրամատիկ չեն դառնում, քան մեկ այլ վայրում:
Դա արդեն իսկ խոսում է այն մասին, որ անհրաժեշտաբար գոյություն ունի, ինչպես, ի դեպ բոլոր տեխնիկաների համար, մեքենայի մարդաբանական գործունեություն, զոհաբերական, եթե կցանկանաք, բայց ոչ ստորացուցիչ իմաստով, որը հանգում է “զոհ” եզրույթին: Նրանք բացարձակապես իրական՝ ֆիզիկական մահ չեն փնտրում ու ոչ էլ այլևս անվտագություն: Նրանք անվտանգության ու մահվան խնդիրներից այն կողմ են, որոնց մասին այդքան խոսում են: Դա մի կոլեկտիվ վարք է, բացասական հակափոխանցման պես մի բան: Կարիք չկա որպեսզի դա տեղի ունենա անհատական գիտակցումը հաշվի առնելով: Կարող է պատահել անգամ հակառակը՝ տեղի ունենալ անվտանգության գերգիտակցմամբ. ներքոհիշյալ մոտեցումները ճիշտ և ճիշտ հակառակն են դարձել. Դրանք բերում են անվտանգության աշխատանքի խաթարմանը: Ավելի շատ կգերադասեի մեջբերել մարդաբանական տիպի մեկ այլ հիպոթեզ, որն է՝ (անդրադառնալու համար Մոսին[1]) պարգև և հակապարգև: Մենք մի հասարակություն ենք, ուր ամեն տեսակ հովանավորչականության միջոցով մեզ տրված և մեր իսկ վզին փաթաթած անվտանգությունն ինչ-որ տեղ անգամ գերազանցում է անհրաժեշտ սահմանը: Չափից դուրս շատ են պաշտպանության, պահպանության, պաշտպանվածության և այլ միջոցոները, ու պետք է խոստովանել՝ հենց սա է սիմվոլիկ խաղի իրական կանոնը՝ տարբեր անվտանգության կանոններից և մասնավորապես այն կանոններից, որոնք ղեկավարում են անհատական պահպանման բնազդը: Արդյունքում, հիմնային խաղի կանոնը նույն ինքը հակապարգևն է: Պետք է կարողանալ փոխադարձ արդյունք ստանալ, և դա տեղի է ունենում մի հասարակությունում, որտեղ մեզ դրանից չափազանց շատ է տրված. այն մեզ պոտենցիալ կերպով լիովին տրված է, ու արագություն հավաքած մեքենան այդ պարգևներից մեկն է` ամենահաս լինելը, տեղափոխումը և այլն: Եթե մենք չենք կարողանում փոխարինել մեզ տրված աշխարհը, այս կամ այն կերպ, ապա մենք ընկնելու ենք խորը մելամաղձոտության մեջ: Ժամանակին, այս աշխարհն իր բնական ձևով ո՞ւմ կողմից էր մեզ տրված: Աստծո, մի որևէ բարձրյալի կողմից: Կար թողություն շնորհելու հնարավորություն. այսօր այլևս մարդ չկա, ում թողություն շնորհես: Պետք է հաշիվ առնել, որ ինչ-որ բան է պետք, մի իրական զոհաբերություն, որը կդիմակայեր հակապարգևին, սիմվոլիկ կանոնին, որը բացարձակապես մահացածի սրտի զարկ չէ. սա դրամատիկ, բայց և դրական մի բան է, այսինքն, ինչ-որ տեղ, ճակատագրի մի ողբերգություն, սակայն այնուամենայնիվ վերգտնելու ճակատագրի պես մի բան, որը մեր կողքին էր, որը «մահից պաշտպանված չէր լինի», քանզի դա մեր այսօրվա ճակատագիրն է: Ուրեմն պետք է խաղալ այդ մահվան հետ, պետք է վերջապես շրջանցել անվտանգության այս ձևն…
Բռնության կառավարման մեջ կան բռնության տարբեր տեսակներ. ես այստեղ չեմ խոսում պատմական, հեղափոխական և այլ տեսակի բռնությունների մասին, այլ պարզապես մեխանիկական, և հետո՝ վիրտուալ բռնության մասին, որը ճիշտ և ճիշտ իրականացվում է հակաբռնությունից՝ բռնության մեղմման միջոցով, որն էլ հենց այն է, ինչը ձեզ զրկում է անգամ մահանալու հնարավորությունից: Որովհետև մահանալն այնուհանդերձ պահպանվում է այնքան, որքան ողջ ենք. հակառակը ճիշտ չէր լինի, ու այս դեպքում պետք է կարողանալ այն խաղալ: Եթե անվտանգության շնորհիվ նրանք ներգրավվում են Ձեզ, ուրեմն հենց այդտեղ էլ դուք զրկվում եք այդ հակապարգևից. այլևս չեք կարող վերադարձնել որևէ բան, և այն հիմնավորապես հավասարակշռությունից հանել` կոլեկտիվ կամ անհատապես, ելնելով իրավիճակից: Եվս մեկ անգամ` ես չեմ ցանկանում խուսափել հոգեվերլուծական չափումից, այս ամենը բացառիկ ինչ-որ բան չէ, սակայն սա, այնուամենայնիվ, հանդես է գալիս որպես սիմվոլիկ պրոբլեմների ամբողջություն: Ես ինքս իսկական ավտոմոբիլիստ եմ: Սիրում եմ արագությունն ու բավականաչափ խաղացել եմ դրա հետ: Սիրում եմ տարածությունն ու միևնույն ժամանակ ցնցված եմ տարածության մեջ հանդիպող բռնությամբ, մեքենայի միջոցով քաղաքում տեղի ունեցող բռնությամբ: Եթե մեքենան է այն մեդիումը, որն ինչ-որ բան է նշանակում, ուրեմն պետք է դրա գինը վճարել: Կա խաղի մի կանոն է, համարժեքության մի կանոն, որը կարող է մահացու լինել: Բացի այդ, եթե բռնությունը մեքենայի միջոցով է հասցվել մարդուն, ապա կա բռնության մեկ այլ տեսակ ևս, որը միշտ թերագնհատավում է. մարդու միջոցով մեքենային հասցված վնասն է: Մեքենայի տերմիններով ասած, մեծ տարբերություն կա մեխանիկական փոխանցմամբ տուփով ու նորագույն մեքենաների, նոր տեխնոլոգիաների միջև: Համակարգչի համար ասում են. «Կարծես թե մեքենան է գրում», բայց ոչ, այդպես չէ: Տարբերությունն ահռելի է: Գրող մեքենա, դա այստեղ է, ես տարբերվում եմ նրանից. գիտեմ, որ կա մի մեքենա և վերջինս էլ գիտի, որ նա ինչ-որ տիպին պատկանող մեքենա է: Այն հեռավորության վրա է. կա մի մեխանիկական մանիպուլյացիա, և կարող է լինել մեքենաների ռեվանշ, տեխնիկական ինտերակտիվություն, որը վերածվում է բռնության: Կարող է լինել այդ մեխանիկական մեքենայի՝ ինքնաշարժի ռեվանշ: Բայց ես այդ մեքենայից օտարված չեմ. ես պահպանում եմ մի փոխադարձ ինքնավարություն, մեքենան` նույնպես: Դա միանգամայն տարբեր է համակարգչից, որով դուք տարված եք և այլն, մի հզոր ինտերակտիվության տեսակ է, որտեղ դուք այլևս չունեք այդ հեռավորությունը, նույնն է թե՝ ինքնավարությունը: Սովորական հեռախոսի և բջջային հեռախոսի միջև տարբերությունը նշանակալի է. միևնույն համընդհանուր տարբերությունն առկա է արագության փոխանցման տուփով դասական ավտոմեքենայի և խելացի վիրտուալ ավտոմոբիլի միջև, որն էլ հենց կնշանավորեր այդ հակամարտության ավարտը: Փոխհարաբերությունը մեքենայի հետ միշտ մի մենամարտ է՝ կոնտեքստի, շրջակա միջավայրի, այլոց հետ: Այս ամենին պետք է նայել երկակիության տերմինների տեսանկյունից, սիմվոլիկ կապի և ոչ թե ինտերակտիվության, հանրային անվտանգության և այլնին վերաբերող տերմիններով:
Դիսկուսների միջոցով այդ պայմանական արժեքների վրա հիմնված մեր վերաբերմունքը գերիշխեց, սակայն մեր ենթագիտակցության եւ պարգևի ու հակապարգևի կանոնը նույն չափով շարունակում է մնալ ակտուալ, ինչպես հինգ հազար կամ հինգ միլլիոն տարի առաջ. այն մշտապես ընդունելի է: Անխոս, գոյություն ունի իռացիոնալ վարքի տեսակների մի սահման, որը համապատասխանում է անձնային հոգեբանությանը, մյուսների հետ կապին: Վերաբերմունքի սահմանին, որ նկարագրում էր Բարտը[2] մեքենա/ նշանի համար, հեղինակության նկատմամբ վերաբերմունքի, դա արդեն իսկ ինչ-որ տեղ իռացիոնալ վերաբերմունք է մեքենայի հետ կապված կապի, ինչպես օգտագործման ենթակա մի արժեքի: Բայց, եթե սրանք իռացիոնալ վարքի տեսակներ են, ուրեմն սա մշտապես բարձրագույն տեխնիկական բարդացմամբ կընձեռներ իրերը կանոնավորելու ցանկացած հնարավորություն` ռացիոնալիզացնելու իրերն ու կանխելով դրանց իռացիոնալ դառնալը: Եթե դա մի երևակայական վերաբերմունք էր, ապա այն կկարողանայինք շտկել: Այնուամենայնիվ, ես վստահ չեմ, որ երևակայականը պետք կլինի ուղղել և ես անգամ համոզված եմ, որ դա շտկման ցանկության մի ուտոպիա է: Որովհետև թիկունքում, ինչ-որ տեղ կա մի սիմվոլիկ վերաբերմունք, դրա ուղիղ իմաստով իմաստով՝ անհաղթահարելի, անդարձելի և այս դեպքում չեն էլ շտկի: Լավ կլիներ, եթե ամեն տեսակ տեխնիկական (մյուս կողմից բարեբախտաբար մեզ համար) լիներ այլ բան նույնպես, քան լոկ սպառողական արժեք, մեկ այլ բան, քան միայն ծառայեր արշխարհի ռացիոնալիզացմանը: Դրանք նպատակներ են, խաղ, մի մենամարտ, և բոլոր չափի տեխնիկական օբյեկտների զեկույցում առկա են Կայուայի[3] խաղի համար նկարագրած բոլոր չափումները՝ ներկայացման չափում: Իրոք, մեքենան նշան է, այն իրերի կույտի արտահայտման մի ձև է, այն բեմ է, թատրոն: Ինքնաշարժի հետ այդպես են խաղում, ազդում են կերպարանավորման ներկայացման վրա. գոյություն ունի «մրցակցության» մարտահրավերի չափում: Մեքենաների պրակտիկաների սոցիոլոգիայում Բարտը գրում էր, որ դա մարտահրավեր է, հեղինակության հարց, բայց տպավորություն է ստեղծվում, որ այդ ասպեկտն այսօր մեղմացվել է: Կա նաև գլխապտույտի չափում, ինչպես ասում էր Կայուան. այսինքն այն փաստը, որ բոլոր մեխանիկական սարքավորումներում հնարավորություն կա հասնելու ցանկացած օբյեկտի ցուցչային սահմանին, մի տեխնիկական օբյեկտի, և իրապես այնպիսին, ինչպիսին որ է մեքենան` թափ հավաքող, խիստ անհրաժեշտություն. ինչ-որ իմաստով թող որ հասնի իր հնարավորությունների սահմանին` պարզորոշ կերպով տնօրինել արագության սահմանը: Միանգամայն միամտություն ու բարեպաշտություն է ցանկանալ սահմանափակել արագությունն ու մեզ տալով մինչև 260 կմ/ժ արագություն հավաքող մեքենա. խելքին մոտ չէ չքշել 260 կմ/ժ արագությամբ: Սա ինչպես զինված ուժերի դեպքում. գիտեն, որ այն գոյություն ունի. օրերից մի օր իրենց աշխատանքը տեսանելի կդառնա այս կամ այն կերպ: Չգիտեմ ո՞վ է սա օգտագործում լուսանկարչական ապարատի համար, կարծեմ Վիլեմ Ֆլյուսերն[4] էր: Նա ասում է, որտվյալ պահին, լուսանկարչական ապարատը, դուք միմիայն օպերատոր եք, և վերջնակետում կնկարեք ամբողջ աշխարհը, որովհետև սարքն է, որ ցանկանում է դա. դուք ընդամենը նկարահանող սարքի տեխնիկական օպերատորն եք: Այսինքն՝ դուք չեք կառավարում տեխնիկան, այլ գտնվում եք վերջինիս տրամադրության տակ: Եվ դա ճիշտ է, բայց ոչ օտարման իմաստով, ոչ, դա ապշեցնում է, առաջացնում գլխապտույտ: Եվս մեկ անգամ հիշեցնեմ, որ ես փորձում եմ տեսնել այն, ինչն այս ամենում կոչվում է գործողություն և ոչ բացարձակապես պասիվություն՝ օտարման տերմիններով արտահայտված, այլ անգամ մի գիտակից գործողություն, եթե այն կանխամտածված չէ. մի մոլեգին խաղ, որը ձեզ ստիպում է հասնել հնարավորությունների սահմանին: Մեքենային, ինչպես hամակարգչի և նաև այլ բաների համար, գլապտույտի այս հնարավորությունը մի յուրահատկություն է. այն դրական է, կամ ավելի շուտ, այն դրականից ու բացասականից անդին է: Խնդիրը պետք է դնել հետևյալ կերպ՝ անվտանգության և ռիսկից այն կողմ, դրականից և բացասականից այն կողմ, լավից ու վատից այն կողմ: Հասկանալի է, որ վերջը՝ նույնպես: Կա մի պահ, երբ յուրաքանչյոււրը հակապարգևի իմաստով պահանջված է իր երեսը պարզ պահել, ասել է թե գործի դնել բավական քանակությամբ բաներ՝ վերստին նպատակը հավասարակշռելու համար: Բանը նրանում է, որ մենք ծանրաբեռնված ենք տեխնիկական քաղաքակրթությամբ, հնարավորությունների ծանրաբեռնվածությամբ, աշխարհի ամեն տեսակ կարողություններով և որ մենք այլևս որևէ միջոց չունենք դրան պատասխանելու: Չկա այլևս որևէ հնարավոր պատասխան, ուրեմն և ոչ մի պատասխանատվություն: Վերջինիս հարցն ակնհայտորեն դժվար լուծելի է: Ունակ դրանք սփոփելու տեխնիկական խնդիրներում, պատասխանատվության հետ կապված հարցերը դառնում են անլուծելի կամ էլ այնպես են բարդանում, որ հայտնվում իրապես աստվածաբանական սոփեստության մեջ, և այլևս այնտեղից դուրս չեն գալիս ու մնում այնտեղ: Սակայն հենց որովհետև ինչ-որ տեղ էական խնդիրն առաջ քաշված չէ. այն՝ իրավաբանական տերմիններով պայմանավորված, պատասխանատվությունից այն կողմ է, քանզի այն պատասխանի արտահայտման մեջ է, հակապարգևի արտահայտման. այսինքն՝ հաջող մարտահրավերի: Ուստի, մեզ տրված յուրաքանչյուր օբյեկտ մարտահրավեր է, մի պարգև, հետևապես մի մարտահրավեր, որին պետք է պատասխան տալ: Եվ վերջինիս համար այլ միջոց չկա, քան ռիսկի, խաղի միջոցը. հենց սա է խաղի պրոբլեմատիկան, և գերակայող կարող է լինել միայն խաղի կանոնը. դրանք օրենքներ չեն, որոնք որոշիչ են. օրենքը չափազանց տրանսցենդենտ է, աբստրակտ՝ նպատակի այս սիմվոլիկ խորությանը հասնելու համար: Այսպիսով, դա կարող է լինել միայն խաղի մի կանոն:
Դրանից ձեզ առաջարկելու բան չունեմ: Ամեն ոք այստեղ է, ու յուրաքանչյոււրս վստահորեն ետ ենք մնում տեխնիկայից, բայց խնդիրը կայանում է նրանում, որ որքան տեխնոլոգիան առաջ է գնում, անվտանգությունն առաջ է գնում, այնքան մարտհրավերը սպանիչ է դառնում մեզ համար: Որովհետև մեզ պահանջ է ներկայացվել պատասխանելու այնպիսի միջոցներով, որոնք մենք այլևս չունենք: Որքան հեռու գնանք անվտանգության հարցում, այնքան վերջինս կհրահրի մահաբեր կամ ավտոմահաբեր վարքի տեսակներ: Սրա մասին բացասականորեն են խոսում. իսկ ես ինքս ձգտում եմ ամփոփ կերպով ներկայացնել միտքս, որը հետևյալում է՝ սա դրամա է, ու ինչ-որ տեղ կա մի պարտավորություն. կհասնեն մինչև մի ճակատագրական բախման, որովհետև պետք է կարողանալ սիմվոլիկ կերպով հավասարակշռել իրերը: Եվ սա անձնական բարոյականության հարց չէ: Սա կյանքի կամ մահվան սիմվոլիկ նպատակն է:
Վերջերս ինձ պատմեցին, որ Իտալիայում, մի շարք եկեղեցիներում, յուրաքանչյոււր հիվանդության կամ հաշմանդամության համար ունեին հանգանակության համար նախատեսված մարմարե տուփ հետևյալ գրությամբ. «Շնորհակալ եմ Տեր Աստված ինձ բժշկելու համար». հիմա այն ծածկված է ավտովթարների լուսանկարներով ու գրված. «Շնորհակալ եմ Տեր Աստված ինձ փրկելու համար»: Մարդիկ անընդհատ գալիս են ու ոտքի վրա աղոթում իրենց հանգանակության համար՝ հաշվելով սեփական վիրտուալ մահվան դրվագները: Անշուշտ, ես չեմ կարծում, որ սա ցանկալի մահվան խնդիր է, այն, ինչը խաղի մեջ է, այն, ինչը մեզ սպառնում է. սա է հաշվի առնելու տեսակը, պատասխանատվության ընդհանրացված ստանձնումը…Եվ իսկապես գիտենք այս ամբողջ գերպաշտպանված համակարգերը. մի՞թե դա գաղտնիք է: Այն թաքցնում է վիրուսներ, վիրուսայնություն և այստեղ ավելանում է բռնության խնդիրը: Այլևս անելիք չունենք ճակատային բռնության դեմ, աչքիդ առաջ տեսած մահվան, ուր անվտանգությունը կարող է խաղալ, քանզի մենք գիտեն դրա մասի, մենք այն ռացիոնալիզացնում ենք. պետք է գործեն գերհզոր, պաճուճազարդ, կատարյալ համակարգերում: Նման կատարելության հասած ցանկացած համակարգ ծնում է մի ներքին կոնտենտի սրընաթացություն, այսինքն՝մի բան, որ ինքնակործանում է. սա է մեզ համար ռիսկը, կոնտենտի հենց այս սրընթացությունն (viralité) է, որում չունենք ավելի հստակ միջոցներ մեզ համեմատելու համար: Ահա, թե ինչու եմ վախենում, որ հագեցած համակարգով շարժվելու շնորհիվ, անգամ սահմանին, մենք վտարված էինք մեր իսկ սեփական դերից` այդ աստիճան բարդության հասած տեխնիկայի միջոցով, կատարելապես խելացի մեքենայի կամ տան օգնության (հարց է տրվում՝ ո՞վ այնտեղ կապրի: Մարդ չի լինի, որպեսզի ապրի): Մենք կհեռացվենք, և այն պահին նա, ով մեզ կտիրանա, դա օգտատերերի շրջանում կոնտենտի տարածման սրընթացության պես մի բան է (viralité), որն ինձ համար (բայց ես ինքս ինձանից շատ առաջ անցա), ընդհանրապես ինֆորմացիայի կամ ինֆորմատիկայի հոմանիշն է:
Այսինքն, ինֆորմատիկան կարծես աշխարհի վիրուսային մի արհեստ լինի: Հակառակ դեպքում, վիրուսները զարգանում են նաև ներսում, բայց երբ խոսում են ինֆորմատիկ վիրուսներից, ես պնդում էի, որ նույն ինքը՝ ինֆորմատիկան, վիրուս է: Իսկապես, նրանք մեզ ստիպում են ապրել դրա հետ կողք կողքի: Պարզապես այս համայն աշխարհում, որտեղ ապագայի խելացի կատարելապես հանգստացած մեքենան կարող է լինել բազում օրինակներից մեկը, այս աշխարհում մենք նույնիսկ սիմվոլիկ կարգուկանոն խաղալու հնարավորություն չէինք ունենա. կորուստը բոլորինս կլինի: Մինչ այս պահը նպատակը մահն է կամ ոչ մահը, բայց դա նպատակ է: Երբ կլինենք պորֆիլակտիկ վերահսկմամբ բնաջնջման համակարգում, նույնիսկ հնարավորություն չի լինի խաղալ սեփական մահը: Դա արդեն իսկ համակենտրոնացման ճամբարների օրինակն էր. այնտեղ գտնվող մարդկանց համար անգամ հնարավորություն չկար խաղալու իրենց սեփական մահը. նրանք վերացված էին, ոչնչացված. նրանք չէին մահանում, այլ՝ բնաջնջվում: Եվ “soft system”-ում, բնականաբար, դա փոքրագույնն է, որը մենք սպասում ենք ամբողջովին վիրուսով վարաքված կոնտեքստում, որի շրջանակներում մենք պետք է միևնույն ժամանակ գործ ունենանք դրական և բացասական էլեմենտների հետ, քանի որ, վերջապես, վիրուսները, դրանք իրենցից ներկայացնում են տեղեկատվություն. վիրուսը միևնույն ժամանակ և ինֆորմացիա է, և հենց ինքը վիրուս տեղեկություն հաղորդող օրգանիզմի կործանիչ: Սա է այն պարադոքսը, որին կառերեսվեն և դա նաև անվտանգության պարադոքսն է:
Անվտանգությունը նման է վիրուսի. այն միևնույն ժամանակ և՛ դրական, և՛ բացասական ինֆորմացիայի կրողն է: Այն տեղեկացնում ու պաշտպանում է օրգանիզմին կամ խմբին, միևնույն ժամանակ՝ թուլացնում ու պաշարում: Նա ամեն գնով ապահովում է անհատի կյանքի պահպանումը, միաժամանակ՝ վերացնում այն՝ իր իսկ սեփական գոյության և ինքնիշխանության մեջ: Երկարաժամկետ կտրվածքով, անվտանգությունը թուլացնում է խմբի կամ օրգանիզմի իմունիտետը և, դրսից պաշտպանվելով, այն անհատին դեմ հանդիման է կանգնեցնում ներսից եկողների բոլոր վիրուսային հարձակումներին:
Այսպիսով, իր կարգադրությունը միշտ պարադոքսալ է. պաշտպանելով մեզ ավտովթարից ու ճակատագրից՝ անվտանգությունը դարձել է մեր իսկ դառը ճակատագիրը:
[1] Մարսել Մոսս (1872-1950), ֆրանսիացի ականավոր ազգագրագետ և սոցիոլոգ: Էմիլ Դյուրկհեյմի ազգականն ու աշակերտը:
[2] Ռոլան Բարտ (1915-1980), ֆրանսիացի պոստսրուկտուրալիստ, փիլիսոփա և նշանագետ:
[3] Ռոժե Կայուա (1913-1978), ֆրանսիացի գրող, փիլիսոփա, սոցիոլոգ:
[4] Ծագումով չեխ գերմանացի փիլիսոփա, լրագրող և գրող, (1920-1991):
